Wat treft u aan op deze website!

Zwolle - Algemeen

Zwolle - Algemeen

Algemene info over de stad

Onder dit item krijgt u een simpel algemeen beeld van onze mooie Hanzestad Zwolle
Foto's, video's en artikelen

Foto's, video's en artikelen

De stad Zwolle in beeld en in tekst!

Foto's, video's en artikelen uit het heden en verleden van de oude Hanzestad Zwolle!
Zwolle in Beeld Info

Zwolle in Beeld Info

Brede informatie over de website!

Hier vindt u alle informatie over de website, inclusief het contactadres en de privacy- en cookie verklaring!
Foto's bestellen!

Foto's bestellen!

Wilt u een foto bestellen?

Onder dit item vindt u een breed assortiment foto's, waarvan een groot deel is voorzien van een Zwols tintje!
Links

Links

Links naar interessante websites!

Hebt u vragen of wilt u informatie over bepaalde items die gelinkt zijn aan de stad Zwolle, dan vindt u hier een aantal links naar Zwolse bedrijven, organisaties of verenigingen!

Het laatst geplaatst

Zoeken op de website!

Naar Gebouwen en woningen

Deurbeslag cachot 2004 DSC03486

 

Lopend op de Menno van Coehoornsingel, richting Stadstheater De Spiegel, dwaalden mijn gedachten even af naar de geschiedenis achter Librije's Hotel.

Terwijl de gasten van een overheerlijk diner genieten, van reebok tot Gieters lam en tamme boerenduif, begeleid door een bijpassende wijn en afgerond met een KUS van Thérèse, gingen mijn gedachten uit naar mijn kinderjaren. De tijd dat nog niemand van de Librije als restaurant of hotel had gehoord. De tijd dat naast het sinistere en mysterieuze gebouw van het voormalige Huis van Bewaring de gemeentelijke gasfabriek was gevestigd. Hier zaten de boeven van de stad ... Dat maakte toch wel even indruk op mijn persoontje als jochie van 10, 11 jaar.

 

Huis van Bewaring Spinhuiswal 1927

Hoofdingang van het Huis van Bewaring in 1927 ...
(Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

In het hedendaagse Zwolle, kan men op de plek van de gasfabriek de auto kwijt in de parkeergarage op het Noordereiland. Ook kan men eten en overnachten in het in mei 2008 geopende Librije's Zusje van Jonnie en Thérèse Boer. Inderdaad, in het voormalige Huis van Bewaring.

In de 17e eeuw waren er in Overijssel al plannen voor het bouwen van een provinciaal tuchthuis. Een beslissing hierover duurde echter nog heel wat jaren. Mede door de grote rivaliteit tussen de steden Zwolle, Deventer en Kampen in die periode, kwam het niet van de grond. Uiteindelijk werd de knoop in 1738 door de Staten van Overijssel doorgehakt, het lot zou beslissen. Dit had tot gevolg dat Zwolle als winnaar uit de bus kwam en werd aangewezen als de stad waar het Provinciale Tuchthuis kon worden gebouwd.

 

Celdeur met luikje 2013 4758

Celdeur met luikje in de Sassenpoort te Zwolle ...


Slot celdeur 2013 4775

Het slot op de celdeur in de Sassenpoort ...

Dat het een groot tuchthuis zou worden was geen overbodige luxe. Zwolle had alleen in de Sassenpoort zijn gevangenenhok en Kampen had in de Hagenpoort enige opvang. Daarnaast was in enkele stadhuizen in de provincie nog de mogelijkheid gevangenen op te sluiten, maar véél ruimte was er niet.

Isaac van den Heuvel, provinciaal landmeter in Zutphen, ontwierp het tuchthuis. De aannemers waren Jan Hoonhorst voor het timmerwerk en Jan Peters voor het metselwerk. Meester beeldhouwer tot Deventer, Godfried Gerlach, stond garant voor de beeldengroep en het wapen van Overijssel, dat anno 2014 nog steeds boven de hoofdingang is te vinden.

 

aBeeldengroep Hoofdingang 2004 DSC03167

De beeldengroep boven de hoofdingang.
Vrouwe Justitia geflankeerd door een mannelijke en vrouwelijke, geketende, gevangene.
In het midden het wapen van Overijssel ...

In het voorjaar van 1739 werd met de bouw begonnen en in augustus 1740 werd het tuchthuis opgeleverd. Oké, er waren nog enkele kleine aanpassingen te verrichten, maar dat was niet van dien aard, dat het gebouw niet opgeleverd zou kunnen worden.

Het gehele gebouw is rondom de binnenplaats ontworpen. Op de begane grond bevonden zich de gevangenenhokken. Deze hokken waren zo gebouwd, dat ze grensden aan de binnenplaats. De gedachte hierachter was het voorkomen van het uitbreken van de gevangenen. Alle ramen in het gebouw werden in die tijd voorzien van zwaar traliewerk.

 

Uitzicht vanuit cel op binnenplaats 2004 DSC03525

Uitzicht op de binnenplaats door de zwaar betraliede vensters ...

In de loop der jaren hebben er een aantal verbouwingen van het gebouw plaatsgevonden. Oorzaak, er kwamen steeds meer gedetineerden en de inzichten met betrekking tot het "zitten" werden gewijzigd. Zo werd er bijvoorbeeld meer aandacht besteed aan de tijdsbesteding van de gevangenen, de medische en geestelijke verzorging, beweging, etc. Het was niet alleen meer de cel, die de meeste aandacht vroeg.

 

Binnenplaats 2004 DSC03555

De door wildgroei geplaagde binnenplaats in het jaar 2004 ...

Waar wraak zo'n duizend jaar geleden de grondslag was van de straffen die werden opgelegd, waren de inkomsten van de stad de grondslag bij de straffen die in de Middeleeuwen aan de orde waren. Vaak werden in die tijd de straffen door de gedetineerden afgekocht en daar waren de stedelijk verantwoordelijke notabelen absoluut niet ongelukkig mee.

De werk- en tuchthuizen kwamen in de 17e eeuw in beeld. De hervorming van het strafstelsel in die tijd maakte, dat men werkstraffen als maatstaf van de strafoplegging aan ging houden.

De delinquenten, als landlopers, bedelaars en andere vagebonden moesten volgens de hoge, geleerde heren iets nuttigs doen voor de maatschappij en heropgevoed worden.

 

Binnenzijde Cachot 2004 DSC03492

Open deur van het cachot met zicht op het interieur ...

De vrouwelijke gevangenen moesten achter het spinnewiel, vandaar ook de naam van het gebouw, het Spinhuis. De mannelijke gevangenen moesten hardhout raspen, dat gebruikt werd voor verf en inkt. Met de opbrengst van deze werkzaamheden werd het verblijf in het tuchthuis betaald. Het geld wat daarna over bleef kon men behouden.

In de periode dat Nederland ingelijfd werd door Frankrijk, ging de Franse Code Pénal binnen het strafwezen gelden. Dit hield in, dat een en ander werd ingedeeld in drie soorten vergrijpen t.w. misdaden, delicten en overtredingen. Hiervoor werd opsluiting als de meest voorkomende straf gehanteerd. De Code werd ook na de overheersing, wel in aangepaste vorm en passend binnen de Nederlandse normen en waarden op dit vlak, aangehouden.

 

Voorzijde met hoofdingang in 1962

Voorzijde met hoofdingang en aan de rechterzijde de directeurswoning in het jaar 1962 ...
(Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

 

Huis van Bewaring zijde Menno v Coehoornsingel 2004 DSC03170

De zijde van het Huis van Bewaring aan de Menno van Coehoornsingel in 2004.
Het met hekwerk overkapte deel was de luchtplaats voor de gedetineerden ...

Nadat in 1811 het Franse model m.b.t. het gevangeniswezen werd ingevoerd en de naam werd gewijzigd van Provinciaal Tuchthuis in Huis van Arrest en Tuchthuis, vond in het jaar 1821 een complete reorganisatie plaats. Er kwam een striktere scheiding tussen de langere gestraften en de overige gedetineerden en daarnaast konden ook militairen worden opgesloten in hetzelfde onderkomen. Het laatste was een nieuwe bepaling binnen de regelgeving. Mede hierdoor kregen alle provinciale hoofdsteden een Burgerlijk en Militair Huis van Verzekering.

Er zouden nog meer wijzigingen volgen. De eerstvolgende wijziging van het stelsel vond plaats in 1851. Door de aanvaarding van deze wijziging, moesten er een groot aantal nieuwe gevangenissen worden gebouwd en oude gevangenissen worden verbouwd. Een van de onderdelen van de wijziging was namelijk eenzame opsluiting van de gevangenen. Aangezien er geen gevangenissen met aparte cellen voorhanden waren, was bouw en verbouw de enige optie.

 

Gang met celdeuren en waterfontein 2004 DSC03472

Gang met openstaande celdeuren in 2004 ...

In Zwolle duurde het nog even voordat men zover was. Het Zwolse Huis van Arrest en Bewaring bleek niet geschikt te zijn voor het cellulaire systeem. In 1862 kwam de hoofdinspecteur met het plan de directeurswoning uit het gebouw te verwijderen. Dit zou betekenen, dat er een vrouwenkwartier en zes cellen op de vrij gekomen ruimte konden worden gebouwd.

Door een fikse brand op 9 oktober 1863, waarbij de hele zolderverdieping en een gedeelte van het trappenhuis werden vernietigd, kwam dit plan echter in de ijskast terecht om tien jaar later, in 1873, alsnog te worden gerealiseerd.

Bij deze verbouwing werden tevens op de begane grond en de verdieping 10 cellen extra gebouwd.

Nadat in 1877 drie aparte luchtplaatsen waren gebouwd, volgde in 1892 nogmaals een verbouwing waarbij in de zuidvleugel op de begane grond vijf nieuwe cellen ontstonden.

 

Luchtplaats 2004 DSC03512

De luchtplaats, voorzien van basketbalbord, in 2004 ...

Het Huis van Arrest en Bewaring was in tussentijd aangewezen als Huis van Bewaring en als strafgevangenis. Het gebouw verkeerde in die tijd in een slechte staat. Muren gingen scheuren en de vloeren, kozijnen en ramen werden slechter en slechter. Ingrijpend is toen niets verricht. Wel werden bij de onderhoudsbeurten kleine verbeteringen aangebracht.

In de Tweede Wereldoorlog is de opvang in de gevangenis voornamelijk door de bezetter geregisseerd. Naast de gewone gevangenen werden er ook door de Duitse bezetter geïnterneerde landgenoten opgesloten. Een paar maanden voor de bevrijding van Zwolle werd het Huis van Bewaring door de Sicherheitspolizei gevorderd en een paar maanden na de bevrijding kreeg het gebouw een nieuwe versie delinquenten onder haar dak. Het kan verkeren! Nederlanders met verschijnselen van een niet vaderlandslievende houding werden als graag geziene "gast" ontvangen.

Deurknop hoofdingang 2004 DSC03593

In het kader van een herstructurering van het gevangeniswezen werd op 15 september 1972 het Huis van Bewaring in Zwolle gesloten. Alle aanwezige gedetineerden werden overgebracht naar het Huis van Bewaring in Arnhem.

De sluiting was echter niet voor lang. Door een ernstig landelijk cellentekort is het gebouw in 1982 weer in gebruik genomen en heeft men in Zwolle nog een aantal jaren de opvang van gevangenen op zich kunnen nemen. Vanaf 1997 werd het voormalige provinciale tuchthuis aangewezen als opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers met een strafblad. Dit heeft enige tijd geduurd, waarna het gebouw in 2004 weer leeg kwam te staan. Uiteindelijk is het gebouw door de Rijksgebouwendienst aan de Gemeente Zwolle verkocht.

 

Restauratie benedenruimte 2008

2008. Restauratie van het interieur in de benedenruimte t.b.v. de herbestemming ...
(Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Nadat de plannen van Jonnie en Thérèse Boer tot uitbreiding van hun vier-sterren-restaurant De Librije aan het Broerenkerkplein door bezwaren waren afgewezen, werden zij door diezelfde gemeente verrast. De gevangenis op loopafstand van De Librije was te koop. De vraag van de gemeente was of zij iets zagen in "Het Spinhuis", het oude monumentale provinciale tuchthuis van weleer. Dit was niet tegen dovemansoren gezegd. Hiermee zou een lang gekoesterde wens van Jonnie en Thérèse Boer, een eigen hotel, in vervulling gaan.

 

Librije's Hotel 2014 1805

Sinds 2008 zijn in het voormalige provinciale tuchthuis, Librije's Hotel en Librije's Zusje van Jonnie & Thérèse Boer gevestigd ...

Op 2 maart 2006 werd de koop een feit en kon de verbouwing c.q. restauratie van het gebouw beginnen. Aangezien karakteristieken behouden moesten blijven gebeurde een en ander onder strikt toezicht van Monumentenzorg.

Het resultaat is een schitterend hotel-restaurant, onder de respectievelijke namen Librije's Hotel en Librije's Zusje, dat op 25 mei 2008 is geopend. Een uitzonderlijke aanwinst en uitbreiding van de hotelaccommodaties van de stad Zwolle. Het restaurant ontving al zeer snel, na een half jaar, haar eerste Michelinster en geniet sinds november 2011 van een tweede ster.
Zoals eerder vermeld, kijkt boven de hoofdingang Vrouwe Justitia nog steeds met volle tevredenheid de wijde wereld in. Zij heeft, samen met de aan haar beide zijden gezeten mannelijke en vrouwelijke gevangene, in de loop der jaren menig crimineel, onder haar door, naar binnen zien gaan. Hij/zij moest zijn straf uit zitten op water en brood.

 

Vlag Librije's Hotel 2014 1523

 

Tijden veranderen! Sinds 2008 treden de gasten graag en met veel liefde het gebouw binnen, met een vette knipoog naar diezelfde Vrouwe Justitia. Zij komen genieten van iets meer dan water en brood, het hoofdgerecht van reebok tot Gieters lam en tamme boerenduif, afgerond met de Kus van Thérèse voor een welverdiende nachtrust. Het kan verkeren!

Bron:
- "Het Spinhuis in Zwolle", brochure uitgegeven door de gemeente Zwolle.
- Wikipedia
- Kennis- en Projectenbank Herbestemming

 Voor meer foto's kunt u terecht onder de drie onderstaande items.

Huis van Bewaring

Intro Huis v Bewaring Gevangenis

Beelden van de
oude gevangenis,
na de sluiting in 1972 ...

  Huis van Bewaring

Intro Huis v Bewaring Rijksarchief

Beeldbank Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed

 

Huis van Bewaring


Intro Huis v Bewaring Librije

Librije's Hotel
Librije's Zusje 
Restaurant De Librije

   

Facebook - Like Zwolle in Beeld

We use cookies

Wij gebruiken cookies op onze web site. Sommigen zijn essentieel voor het correct functioneren van de site, terwijl anderen ons helpen om de site en gebruikerservaring te verbeteren (tracking cookies). U kan zelf kiezen of u deze cookies wil toestaan of niet. Let op dat als u onze cookies weigert mogelijk niet alle functies van de site beschikbaar zijn.