Naar Gevelstenen in onze stad

Thorbeckegracht 2015 ...

Voor 1595 heette de tegenwoordige Thorbeckegracht, Leyderweerd, vanaf dit jaartal werd de naam gewijzigd in de Dijk om in 1876 vernoemd te worden naar de grootste staatsman die onze stad heeft voortgebracht, maar ook ons land heeft gekend, Johan Rudolph Thorbecke. Geboren op de Dijk nr 11 in 1798. Oud leerling van het Zwolsch Gymnasium, professor te Leiden en driemaal Minister-president van ons land.

De Thorbeckegracht was ooit een doorvoerhaven in de stad Zwolle. Er heerste veel bedrijvigheid op de kades. Tegenwoordig is de bedrijvigheid verdwenen en is de Thorbecke gracht met zijn vele factoorswoningen en prachtige statige grachtenpanden een veel bezochte straat voor de toerist. 

Dat de geschiedenis van de gracht voornamelijk bestaan heeft uit handeldrijven, is nog steeds terug te vinden in onder meer de gevels en gevelstenen langs de gracht.

Thorbeckegracht 11

Hij, Johan Rudolf Thorbecke, werd op 14 januari 1798 op dit adres in Zwolle geboren en overleed op 4 juni 1872 in 's-Gravenhage. Een van de belangrijkste personen uit de Nederlandse staatsgeschiedenis. De grondlegger van onze hedendaagse democratie. De macht van de koning werd door een grondwet in 1848 beperkt. Het volk c.q. het kabinet en parlement besliste nu. Op verzoek van Koning Willem II is Johan Rudolf Thorbecke, als voorzitter van de Grondwetcommissie, in 1848 de grote gangmaker geweest voor de nieuwe grondwet. Bijna de gehele wet kan op zijn conto worden geschreven. Johan Rudolf Thorbecke was ten tijde van de herziening van de grondwet staatsecretaris. Daarna leidde hij drie kabinetten. Na zijn overlijden is in de gevel van Thorbeckegracht 11, zijn geboortehuis, de marmeren gevelsteen aangebracht en op 13 mei 1876 onthuld. Op dezelfde datum werd de naam van de straat gewijzigd in Thorbeckegracht.

Thorbeckegracht 17

Een schitterend 17e eeuws, in Classicistische stijl gebouwd, grachtenpand met een groot aantal zandstenen ornamenten. Tussen de eerste en tweede verdieping is centraal op de voorgevel een cartouche geplaatst. Een cartouche is een sierlijke, in dit geval zandstenen, omlijsting, veelal in reliëf uitgewerkt vlak met een inscriptie, voorstelling of wapen, dat als ornament dient voor gevels, muren en zuilen (aldus encyclo.nl). Een aantal jaren geleden was het jaartal 1888 op de cartouche aangebracht. Anno 2015 staat er "BBB" als beschildering. Waarschijnlijk is in vroegere tijden een familiewapen de beschildering van de cartouche geweest.

Tussen de tweede en derde verdieping bevindt zich recht boven de cartouche een banderol met het jaartal 1671.

De cartouche aan de voorgevel van Thorbeckegracht 17 ...

Thorbeckegracht 41

't Veerschip op Utrecht 2016 ...

Het pand Thorbeckegracht 41 (rijksmonument) is een historisch pand uit het jaar 1721. In de halsgevel van het pand, voorzien van gebeeldhouwde vleugelstukken, staat in de kuif, het jaartal 1721.

De Thorbeckegracht kende in het verleden veel scheepvaartverkeer en dan met name binnenvaartschepen die kwamen lossen en laden. Ook vertrokken van hieruit schepen naar Amsterdam, Kampen en, zoals de gevelsteen ingemetseld in de voorgevel van het pand laat weten, naar Utrecht. De gracht was als haven zeer belangrijk voor de stad.

De gevelsteen vóór de restauratie in 1984 ...
(Foto: HCO - NL-ZIHCO_DIA0053666)

De gevelsteen in het pand Thorbeckegracht 41, na de restauratie ...

"'t Veer Schip op Utrecht", is te vinden ter hoogte van het Pelserbrugje over de Thorbeckegracht en herinnert aan de opstapplaats voor schepen die personen vervoerden richting Utrecht en Amsterdam. Het diende als wachtkamer voor de passagiers van deze schepen. Op de hoek Posthoornsbredehoek met de Thorbeckegracht kan men nog het loket vinden dat dienst deed ten behoeve van de kaartverkoop van deze veerdienst.

Het loket op de hoek Posthoornsbredehoek met de Thorbeckegracht,
dat dienst deed ten behoeve van de kaartverkoop van de veerdienst ...

Thorbeckegracht 41 als Café ...
(Foto: Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed - CC-BY-SA-3.0-NL)

Het pand heeft in de loop der jaren meerdere bewoners en functies gekend. Zo heeft er een herberg ingezeten, een café, een café-slijterij, een antiekzaak en sinds 2008 tot heden het Pannekoekenrestaurant "Holland ... meer dan Pannekoeken".

Thorbeckegracht 67

Het pand Thorbeckegracht 67 in het jaar 2005 ...

100 jaar na zijn overlijden is voor Willem-Jan Schuttevaer, schipper en handelaar, tevens de stichter van de Koninklijke Schippersvereniging Schuttevaer, voorheen de NV Maatschappij ter verbetering van den handelsweg over het Zwolse Diep, een gedenksteen onthuld.

Deze gedenk- c.q. gevelsteen is op 23 september 1981 door de toenmalige burgemeester van Zwolle, de heer Gauke Loopstra onthuld op het adres waar Willem-Jan Schuttevaer heeft gewoond.

Willem-Jan Schuttevaer was een groot voorvechter en belangenbehartiger van de binnenschippers.

Middels de bovengenoemde maatschappij verzette hij zich tegen de hoge tolheffing die door de Zwolse turfschippers op het Zwolse Diep betaald moest worden. Na 17 jaar was het Minister Thorbecke die het gelijk van de turfschippers erkende. Na deze erkenning is de maatschappij als Schippersvereniging Schuttevaer de toekomst in gegaan.

Zijn graf op de Algemene Begraafplaats aan de Meppelerstraatweg is in 2007 door B&W van Zwolle officieel aangemerkt als cultuur-historisch waardevol graf.

Bron:
Wikipedia
Gevelstenen in Zwolle - Marcel Overbeek