Naar Gevelstenen in onze stad

De Melkmarkt in 1904 ...
(Foto: HCO - PBKR2172)

Melkmarkt 41

Het zogeheten Drostenhuis aan de Melkmarkt is een gezichtsbepalend pand, dat rond 1543 werd gebouwd in opdracht van Engelbert van Ensse. Een pand, dat duidelijk de bouwstijl uit die tijd aangeeft, is hoogstwaarschijnlijk gebouwd door bouwmeester Jacob van Ceulen. De stijlovereenkomsten en de gemeenschappelijke steenhouwersmerken met het Raadhuis van Hasselt doen het laatste vermoeden.

Het Drostenhuis in 2014 ...

Het pand heeft zijn naam te danken aan het beroep van de bouwheer. Hij was namelijk Drost van Drenthe. Daarnaast was hij ook rentmeester van Salland, Vollenhove en Kuinre.

Engelbert van Ensse was een vermogend man. Een Rooms-Katholiek en vertrouwensman van de vorsten uit het Habsbugse Huis, Keizer Karel V en Phillips II van Spanje.

Na het overlijden van Engelbert kwam het huis in handen van zijn zoon Johan Godefried en later zijn kleinzoon Engelbert Requin.

Meerdere particiërfamilies, als de familie Van Ensse, de families Van der Werff, Podt en Helmich, hebben een deel van hun leven of hun gehele leven in het pand gewoond.

Het huis heeft in de loop der jaren meerdere verbouwingen ondergaan.  In 1760, bijvoorbeeld, heeft het huis, in opdracht van Gerrit Albert Podt, een modernisering ondergaan, waarbij de voorgevel een totale verandering heeft gekregen. In deze periode heeft het pand op de gevel een houten kroonlijst gekregen, met beelden van Amphitrite en Poseidon.

In deze weelderige rococo-attiek zijn drie familiewapens ondergebracht. Alle wapens geven de families weer die in het huis hebben gewoond.

Staat u voor het pand, dan is het linker familiewapen van de familie Van Ensse, in het midden staan twee wapens, waarvan de linker van de familie Podt is en de rechter van de familie Helmich. Aan de rechterzijde bevindt zich het wapen van de stad Zwolle.

Sinds 1905 is in het Drostenhuis in gebruik als museum, in eerste instantie het Provinciaal Overijssels Museum en in latere jaren het Stedelijk Museum Zwolle.

Melkmarkt 53

De in felle kleuren gerestaureerde gevelsteen van het Vrouwenhuis in 2014 ...

Ooit zagen de oude bejaarde vrouwen en juffers, vanuit hun riante onderkomen, het water van de Grote Aa, voor hun huis, de binnenstad van Zwolle instromen. Schepen beladen met goederen kwamen hier de stad binnen en voeren hun huis voorbij. Het bedrijvige leven aan de kade en op het water moet een uniek beeld zijn geweest voor deze oude dames. 

In het hedendaagse Zwolle waant menig bezoeker van het Vrouwenhuis, aan de Melkmarkt 53, zich zelf in de tijd van weleer. In het pand dat sinds 1960 een museum is, krijgt men het gevoel dat de tijd heeft stilgestaan. 

Het Vrouwenhuis aan de Melkmarkt, op de hoek met de Korte Kamperstraat, is in 1706 door de gezusters Greve gekocht van de toenmalige burgemeester van Zwolle, Pieter Soury en zijn ega, de schilderes, Aleijda Wolfsen. Generaties lang heeft de familie van Aleida Greve het deftige burgerhuis in bezit gehad.

Mejuffrouw Aleida Greve, geboren op 21 april 1670, was een van de rijkste, zoniet de rijkste vrouw van Zwolle. Tot haar dood in februari 1742 heeft zij met haar zus en ongehuwde tante, de riante woning aan de Melkmarkt bewoond.

Zij was degene die in haar testament aangaf dat het imposante patriciërshuis na haar dood verbouwd moest worden tot Vrouwenhuis ofwel een huis voor een rustige levensavond voor oude arme bejaarde weduwen en vrijsters van hervormde huize. 

Het Vrouwenhuis in 2014 ...

Het historische pand reikt vanaf de Melkmarkt tot aan de Voorstraat. Tussen de eerste en tweede verdieping van het pand aan de Melkmarkt bevindt zich een prachtige gevelsteen met info over de stichtster van Het Vrouwenhuis. Deze gevelsteen geeft een wapen weer met drie gekruiste pijlen. Boven het wapen is een gouden kroon aangebracht en onder het wapen de teks: "ANNO 1742". Onder het wapen, dat wordt ondersteunt door weelderige versierselen, is de volgende tekst aangebracht: "Is dit huis tot een vrouwenhuis / gestigt volgens de uiterste wille / van juffer Aleida Greve overleden den / 4 febr 1742 dogter van de heer Geurt / Greve gemeensman burger hopman / deser stad en contrarolleur van de / convoien en licenten en van / vrouw Lamberta Holt".

Het wapenafbeelding heeft, hoogstwaarschijnlijk, te maken met het beroep van hopman, die de vader van Aleida Greve uitoefende. 

Het Vrouwenhuis rond 1915 ...
(Foto: Beeldbank HCO)

Tot 1990 kende de gevelsteen nog geen verflaag zoals deze tegenwoordig op de steen aanwezig is. Op de bovenstaande foto uit 1925 is de ongeverfde steen in de voorgevel duidelijk te zien.

Naast de prachtige gevelsteen is tevens in het houtwerk boven de toegangsdeur aan de Melkmarktzijde de spreuk "Praestant Aeterna Caducis" gesneden, ofwel "Het eeuwige gaat boven het vergankelijke".

Bron:
Wikipedia
Stadswandeling Zwolle
Website Het Vrouwenhuis
Uit Zwolle's verleden (J. Geesink)