Naar Gevelstenen in onze stad

Het viaduct over de Schellerdijk in 2011. In de rechter wand van het kunstwerk is de gedenksteen ingemetseld ...

Met de aanleg van de nieuwe spoorbrug over de IJssel (2008/2011), is er naast en onder het spoor ook heel wat veranderd. Van het oude spoorwegviaduct staat nog een zijde overeind. De rest van het viaduct, in 1905 aangelegd door de N.C.S.M. (Nederlandse Centrale Spoorweg Maatschappij), is verdwenen en opgeofferd aan de wensen van de moderne tijd.

Als herinnering aan zowel het viaduct, alsook het spoor, dat over dit viaduct was gelegen en daarna over de oude IJsselspoorbrug, richting het westen voerde, heeft Prorail een monument van het deel van dit viaduct gemaakt. Een prima idee, aangezien hier wel een heel belangrijk stuk historie is verdwenen. 

Aan de Zwolse zijde, waar het bovenomschreven deel zich bevindt,  is in het simpele bakstenen metselwerk, een steen met inscriptie "N.C.S.M. 1905" ingemetseld. Deze gedenksteen is een erfenis van de N.C.S.M. en doet herinneren aan de bouw van het spoorviaduct door deze maatschappij. 

Mocht je van plan zijn deze lokatie te bezoeken om de steen te bekijken, hou er dan rekening mee, dat je van goede huize moet komen om deze steen, binnen korte tijd op te sporen. Het gezegde: "Ik ben er wel, maar je ziet me niet.", is hier een terechte.

Een trieste waarneming. Het aandenken aan het oude viaduct, alsook het spoor dat hier ooit miljoenen mensen over de IJssel heeft gedragen ...

"Waar is het misgegaan in de opvoeding?", is de enige vraag die mij te binnen schiet als ik zie hoe er tegenwoordig, bij regelmaat, omgegaan wordt met onze historische erfenissen.

Volledig onder de graffiti-handtekeningen is de gedenksteen nog nauwelijks te zien en het vervelende is, dat aan de Gelderse kant van de brug, het daar gesitueerde aandenken aan de oude spoorbrug, ook volledig met "handtekeningen" e.d. is besmeurd.

Wat bezield deze mensen, om overblijfselen uit een ver verleden, de bezittingen van onze samenleving, op deze wijze te vernielen? Ik kan mij niet voorstellen dat er geen andere objecten zijn voor een kliederbeurt. Ik heb groot respect voor de echte graffitikunstenaars, maar dit is puur vandalisme en valt zeker niet onder kwajongenswerk. Van enig respect is hier geen sprake. Het zal wel vallen onder de neerwaartse spiraal van de normen en waarden die tegenwoordig gehanteerd worden. Triest!

Beide gedenktekens, zowel aan de Schellerdijk als ook aan de Geldersedijk, zijn onherkenbaar geworden. Of een schoonmaakbeurt een en ander weer kan opvrolijken is nog maar de vraag. Daarnaast kan ik mij ook weer niet voorstellen, dat de intelligentie van de daders het peil kent, om  niet meer terug te komen, m.a.w. de handelingen zullen in hun ogen waarschijnlijk voor herhaling vatbaar zijn.

Het gedenkmonument aan de Geldersedijk is een van de oude bakstenen pijlers van de oude IJsselspoorbrug. In deze pijler is de eerste steen gemetseld die altijd in een van de andere pijlers heeft gezeten.

De eerste steen, zoals deze in een van de oude pijlers van de spoorbrug over de IJssel was geplaatst ...

Deze eerste steen heeft de volgende tekst: "Op den 7den October 1862 / onder de regering van / Koning Willem III / heeft / Mr. J.R. Thorbecke, s' Konings minister / van binnenlandschen  zaken, in tegenwoordigheid van / den raad van administratie / der Nederlandsche Centraal Spoorweg Maatschappij / de eerste steen van deze brug gelegd.".

Door beschietingen van de geallieerden in de Tweede Wereldoorlog, is de brug beschadigd. Kogelgaten van deze acties zijn nog zichtbaar op dit overgebleven deel van de pijler, dat als herinnering aan de oude brug is blijven staan.

De herdenkingspijler op 24 augustus 2018 ...

Tegen en voor het monument, in de uiterwaarden van de IJssel, zijn twee katrolwielen van de oude IJsselspoorbrug geplaatst, die de herinnering aan de brug moeten versterken.

De oude vertrouwde spoorbrug over de IJssel in 2010, toen deze nog volop in gebruik was ...

Bron:
Magazine Monumentendag 2009 - Marcel Overbeek