Naar Gevelstenen in onze stad

De schitterende in zandsteen uitgevoerde gevelsteen van het pand Hollewandsweg 40 ...

Het is een afgesloten parallelweg waar de familie Van der Kolk haar bedrijf als veehandel en veehouderij uitoefend. Vanaf Zandhove ga je richting Wijhe en sla je net voor de kruising rechtsaf. Hier kom je aan het einde van de weg de hekpijlers van Bikkenrade tegen.

Aan de linkerzijde heeft de hekpijler de tekst "BIKKEN" met het cijfer "18" meegekregen en op de hekpijler aan de rechterzijde staat "RADE" met het cijfer "42".

Sta je voor de hekpijlers, dan zie je op zo'n veertig meter afstand de woning van de familie, met op de voorgevel een schitterend wapenschild.

Op deze lokatie stond ooit de Buitenplaats Bikkenrade, deze is al een tijdje verdwenen en de enige overblijfselen hiervan zijn waarschijnlijk de hekpijlers en de schitterende gevelsteen.

mevrouw Van Haersma de With – Van Naamen van Eemnes

In de jaren 1841/1842 wordt er gesproken over de buitenplaats in Zwollerkerspel. Deze was toendertijd in handen van Hermannus Jan Asman. In de tijd, jaren dertig, dat mevrouw Henriëtta Wilhelmina van Haersma de With - Van Naamen van Eemnes, weduwe van Jhr. Mr. Daniël de Blocq van Haersma de With, eigenaresse was van Landgoed Zandhove, liet zij hier een aantal boerderijen bouwen. Naast de boerderijen "De Mars" en "De Hollewand", was ook Bikkenrade een van de door de Zwolse architect Piet Lankhorst ontworpen panden.

Op de lokatie van de oude buitenplaats Bikkenrade aan de Hollewandsweg 40 verscheen een pand met een statige gevel. In deze gevel, is het schitterende alliantiewapen in reliëf, met een hoogte van rond de 100 cm en een breedte van zo'n kleine 150 cm, ingemetseld.

Dit reliëf laat de familiewapens van de familie Van Haersma (rechts) en de familie Van Haersma de With (links) zien, omgeven door een sierlijk heraldisch cartouche. De wapensteen bestaat uit vijf delen, waarschijnlijk 18e eeuws en even zo waarschijnlijk afkomstig uit een ander pand elders in ons land.

Het voormalige Haersmastate, een landgoed dat ooit ten westen van het Friese Buitenpost heeft gelegen.
Boven de hoofdingang van het landhuis is de gevelsteen te zien ...
(Foto: binnenbuitenpost.nl)

Midden augustus 2019 kreeg ik van de heer Geert van der Veer uit Drachten een interessante uiteenzetting van de "zwerftocht" van de prachtige gevelsteen aan de Hollewandsweg 40. Deze gevelsteen is identiek aan de steen, die boven de ingang van het voormalige huis "Haersmastate", dat ooit in het Friese Buitenpost heeft gestaan.
----------------------------------

Gevelsteen boven de ingang van de Haersmastate in Buitenpost (Friesland) ...

Wat hebben deze twee wapenstenen met elkaar te maken. Dit is een stukje geschiedenis in vogelvlucht van de "zwerftocht" van deze steen.

Opbouw en afbraak van Haersmastate te Buitenpost
Omstreeks 1767 laat grietman Daniël de Blocq van Haersma en zijn vrouw Maria Wibrandi een nieuw huis bouwen op een "koud steed tot de boerkerie geschikt". Het huis heeft de naam gekregen van de bewoner, "Haersmastate". Dit gegeven vinden we na zijn overlijden als zoon Sybrand van Haersma tot aan zijn dood de administratie verzorgt. Na zijn overlijden neemt Wiardus Willem Buma deze taak op zich tot 27 december 1843. Op deze datum heeft hij rekening en verantwoording aan de rechthebbende afgelegd en uitgekeerd. In deze verantwoording staat duidelijk de naam Haersmastate.

Na het overlijden van de laatste bewoner (1909) is het huis voor afbraakprijs gelegateerd aan Daniël de Blocq van Haersma de With, burgemeester van de gemeente De Bilt (Utrecht).

Ver voor de afbraak zijn er al enige foto’s gemaakt door verschillende "fotografen", zodat we toch een beeld kunnen vormen hoe het huis er heeft uitgezien.

Op 11 april 1911 is de afbraak gegund aan Popke Sjoerds Bakker, koopman te Buitenpost. Er zijn een aantal bepalingen opgenomen voor de afbraak zoals o.a.: "de steen met het familiewapen is niet bij de koop inbegrepen, deze zal zo spoedig mogelijk namens de verkoper worden weggenomen".

De steen is daarna waarschijnlijk naar het huis van jhr. mr. Daniël de Blocq van Haersma de With gegaan. Hij is getrouwd met Henriëtta Wilhelmina van Naamen van Eemnes. Zij liet, na het overlijden van haar man in 1928 als eigenaresse van het landgoed Zandhove, in de jaren dertig een aantal boerderijen bouwen. Op de locatie van de oude buitenplaats Bickenrade is één van de boerderijen gebouwd. Alleen de hekpijlers (in het Fries homeipalen) zijn nog een teken uit de oude tijd.

Of de steen in de oude Haersmastate direct na de bouw in 1767 is geplaatst is twijfelachtig. Denk zelf dat de steen van latere datum is nadat de Van Haersma’s de With in beeld kwamen.

Op een aquarel van 1810 aangeboden bij het vijftigjarig huwelijksjubileum geschonken aan het echtpaar kan ik de wapensteen helaas niet herkennen. De kunstschilder heeft het niet tot in detail uitgewerkt.

Geert van de Veer - Drachten

------------------------------------

De gevelsteen van het pand Hollewandsweg 38. Rechtsonder de naam van de architect ...

Het pand op Hollewandsweg 38, is gebouwd op de plaats waar ooit de Herberg De Hollewand heeft gestaan. Boven de voordeur van het pand is een gevelsteen ingemetseld met de naam van de jonkvrouw en die van de architect van het pand, Piet Lankhorst.

Bron:
Kastelen in Overijssel
Wikipedia
Gevelstenen in Zwolle - Marcel Overbeek
Geert van de Veer - Drachten