Naar Gebouwen en woningen
Naar Religieuze gebouwen
Naar Bethlehemkerk

Het Quellhorstorgel in 2018 ...

Het orgel dat momenteel in de Bethlehemkerk staat blijkt niet het eerste orgel te zijn dat hier zijn geluiden heeft laten horen. Nee, in 1580 was er volgens de organist Cornelis Slegel (overleden in 1593) al een orgel in de kerk aanwezig.

Dit orgel is rond 1733 door de slechte staat waarin het verkeerde, afgebroken en de voorgangers hebben in die tijd de gemeenteleden zonder begeleiding moeten laten zingen. Deze onnatuurlijke wijze van zingen in een kerk werd bijna een eeuw later door Pieter Queisen, een zeer rijke Zwollenaar, beëindigd. Hij schonk de gemeente in 1824 een bedrag van 3500 gulden ten behoeve van de bouw van een nieuw orgel. De opdracht hiertoe ging in 1824 naar de van oorsprong Duitse orgelbouwer Georg Heinrich Quellhorst (1769 (?) - 1836). Hij bouwde het orgel in twee jaar tijd, samen met de eveneens van oorsprong Duitse orgelbouwer Carl Friedrich August Naber. Zowel Quellhorst als Naber woonden rond die periode in ons land. Quellhorst woonde vanaf 1810 in Oldenzaal en zijn medebouwer van het orgel Naber sinds 1825 in Deventer.

Het Quellhorstorgel in 2003 ...

Het bedrag dat Pieter Queisen aan de gemeente had geschonken bleek volgens de offerte die gedaan was niet voldoende te zijn en zou zo'n 1350 gulden duurder uitvallen. Queisen deed niet moeilijk en betaalde het gehele bedrag van 4863 gulden.

Zoals gezegd heeft de bouw zo'n twee jaar geduurd en kon het orgel, dat hedentendage nog steeds in de Bethlehemkerk aanwezig is, op 19 oktober 1826 zijn geluiden over de aanwezige gemeenteleden verstrooien.

Ondanks de goede naam van de orgelbouwers, bleek het orgel niet goed te werken met als resultaat, dat Quellhorst op het matje werd geroepen. Hij constateerde dat windziekte de oorzaak zou moeten zijn.

Windziekte wordt veroorzaakt door het tegelijkertijd indrukken van meerdere toetsen op het orgel. Dit heeft tot gevolg, dat er dan een tekort aan wind ontstaat, waardoor de tonen van het orgel wat lager worden weergegeven dan de bedoeling is.

Aan de hand van een lijst met onvolkomenheden van het orgel, dat samengesteld was door de organist van de Grote of St. Michaëlskerk, de heer S.A. Hempenius, werd het orgel door Quellhorst gerepareerd. Het resultaat van deze reparatie werd echter door de heer Hempenius in twijfel getrokken en hij kwam er bij nader onderzoek achter, dat alle fouten en gebreken nog steeds aanwezig waren.

Naar aanleiding van deze constatering werd door de kerkvoogdij de Zwolse orgelbouwer J.C. Scheuer, die ook het orgel in de Broerenkerk had vervaardigd, gevraagd zijn visie op het probleem te geven. In samenwerking met de heer Hempenius, heeft de heer J.C. Scheuer het probleem verholpen. De kosten van deze reparatie werden ook door Pieter Queisen betaald.

De danktekst aan de voorzijde van het koor in 2003 ...

Als dank en eerbetoon aan de gulle gever Pieter Queisen is een tekst aan de rechtervoorzijde van de orgelgalerij aangebracht. Aan de linkervoorzijde staat een tekst "Looft, Christnen! God met hart en stem, die door zijn zoon, uit Bethlehem, ons zondaars troost en wil verlichten".

Het Quellhorstorgel in het Japanse Sushi Restaurant in 2018 ...

Na bijna zo'n honderd jaar probleemloos zijn diensten te hebben bewezen, zijn in 1942 enkele aanpassingen aan het orgel gepleegd. Na een restauratie in de jaren 1982/1983, staat het orgel, ondanks dat zijn arbeidsuren tot een minimum zijn beperkt, anno 2017, nog steeds te schitteren binnen de aziatische geuren van de Japanse horecaondeneming, Blue Sakara, die al weer een aantal jaren in de Proosdij aan het Bethlehemkerkplein is gevestigd.

Bron:
Wikipedia
Koninklijke instrumenten rond de Peperbus