Naar Gebouwen en woningen
Een slopende sloop! - Fabrieksweg 7 – Harculo. Jammer, spijtig, moest dit nou? Veel gehoorde, meelevende uitingen met betrekking tot de sloop van het IJsseldijkboerderijtje aan de Fabrieksweg in Harculo. Het was een idyllische dijkboerderij, met een uitstraling van de bouw van eeuwen geleden. Een echt IJsseldijkboerderijtje, waarvan er nog maar enkele zijn overgebleven. Ondanks dat de gevelsteen van het pand het jaartal 1882 vermeldde, bleek, na een archeologisch onderzoek van het Team Archeologie van de gemeente Zwolle, dat voor die datum op deze plek ook bebouwing te vinden was. Akkoord. Het huidige pand zal in 1882 gebouwd kunnen zijn, maar voor die tijd hebben er op de exacte lokatie ook mensen gewoond. Waarschijnlijk al eeuwen terug.
Het historische pand, dat in de middag van 19 april 2022, het begin van het einde kende, was niet authentiek. Meerdere bouwlagen zijn met het archeologisch onderzoek aan de oppervlakte gekomen. Het bleek dat op de lokatie al voor de bouw van het huidige pand, menig bouwactiviteit had plaatsgevonden. Veel van deze bouwkundige oplossingen werden gezocht in de goedkoopste uitvoering. Gezien de tijdsperiode, waarin ieder dubbeltje werd omgekeerd, was, begrijpelijk, een en ander niet echt professioneel uitgevoerd. Waar moeders vroeger een gat in een sok met naald en draad herstelde, zo was ook hier gewerkt. Dit heeft, met een grote mate van waarschijnlijkheid, ook de kwaliteit van de fundering bepaald.
Deel van de fundering na onderzoek door de Archeologische Dienst van de gemeente Zwolle ...
Ook het huidige pand, zoals wij dit kenden, was in zijn totaliteit niet in één keer tot stand gekomen. De familie Koekoek, de laatste bewoners van het dijkboerderijtje, hebben na de bouw van de boerderij, een varkensstal bijgebouwd. In een latere fase is er een verbinding tussen de boerderij met deze varkensstal gerealiseerd. Echter, voordat deze verbinding tot stand kwam, had de varkensstal al een metamorfose ondergaan en was deze ingericht voor bewoning. De bewoners, waren de ouders van de heer of mevrouw Koekoek. Een vorm van ouderzorg, die in die tijd vaker te zien was. Zeker op het platteland. Het is enigszins te vergelijken met de tegenwoordige mantelzorg.
Dit idyllische keuterboerderijtje, een herinnering van velen, is niet meer. Het klinkt eenvoudig, maar zo is het niet gegaan. Er bestaat tegenwoordig namelijk Twitter. Wat een twitterbericht (tweet) al niet teweeg kan brengen. De heer Wim Angerman, eigenaar van het dijkboerderijtje, gelegen tegen de insteekhaven van de IJsselcentrale in Harculo, heeft voor de aanvraag tot sloop en nieuwbouw, niet kunnen bevroeden, dat er zoveel negatieve aandacht rond de sloop van zijn boerderijtje zou ontstaan. Het overviel hem zelfs.
De heer Angerman kocht het pand in 2016 van de familie Koekoek. Een familie, waarvan meerdere generaties op deze lokatie hun leven hebben doorgebracht. Veel mensen in Harculo kenden de familie, door de aankoop van eieren of vlees, die zij vanuit huis verkochten. Na zijn aankoop heeft de heer Angerman, wonende in Oud-Avereest, nog een aantal jaren het pand verhuurd gehad aan arbeidsmigranten uit Polen. Aangezien deze mensen na een bepaalde periode weer vertrokken, heeft het nog een tijdje leeg gestaan. Naderhand is de beslissing genomen om een sloop- en vergunning voor nieuwbouw in te dienen bij de gemeente Zwolle.
Op dat moment was er nog geen vuiltje aan de lucht. Het was echter de heer Wim Eikelboom, die met zijn tweet van 10 april 2022: “Dit schattige dijkboerderijtje langs de IJssel in Harculo (gemeente Zwolle) staat op de nominatie voor sloop. Spijtig dat dit erfgoed verdwijnt …”, de knuppel in het hoenderhok gooide.
Vanuit het feit, dat er, vanaf de jaren ‘60, veel historische panden, de mooie Sint Michaëlkerk en jaren later het Gouverneurshuis aan het Terpelkwijkpark, de slooprevue waren gepasseerd, was zo’n reactie best begrijpelijk. Het was ook een boerderijtje, dat hier al enkele eeuwen meer dan één storm had doorstaan. Menig hobbyvisser is hier in het verleden langs gelopen op weg naar zijn visstekkie aan de haven van de IJsselcentrale. Menig wandelaar kende het pandje van zijn wandeltocht langs de IJssel. Kwam men vanaf Herxen, over de IJsseldijk richting IJsselcentrale fietsen, dan zag men voor de haven het dijkboerderijtje staan. Men wist niet anders, dan dat het boerderijtje hier stond c.q. thuis hoorde. Ja, dan is het een hard gelag, als er voor de zoveelste keer weer een boerderij, cq een oude dijkboerderij met de uitstraling van een monument, het loodje moet leggen.
De reacties op Twitter logen er dan ook niet om. Er waren meedenkende en positieve reacties, maar de soms ongenuanceerde en negatieve tweets hadden hier wel de meerderheid. De opmerkingen over mensen met genoeg geld en er zal wel weer een mooi kasteel voor terug komen, waren niet echt opbeurend. Zo zie je maar weer, als je de achtergrond niet kent, kun je je beter even onthouden van een reactie. In dit geval was sloop, helaas, de enige remedie.
Alsof een orkaan in het gebied had huisgehouden ...
De nieuwbouw zal passend zijn en er zal zeker geen groot kasteel worden gerealiseerd. Het wordt een eenvoudige, wel strak vorm gegeven, woning, waar de eigenaar en zijn partner willen gaan wonen. De laatste genoemde tweets, schoten de welwillende eigenaar van het pand dan ook, zachtjes gezegd, in het verkeerde keelgat. In zijn ogen was een gesprek met de heer Eikelboom, dan ook niet meer dan wenselijk.
Hij had er alles aan gedaan om het pand in de benen te houden. Echter waren er zoveel negatieve factoren, die de realiteit van herstel beïnvloedden, dat alleen sloop en nieuwbouw als uitkomst konden worden gezien.
Het dijkboerderijtje was op de eerste plaats al geen monument. Het was wel aangemerkt als pand met een cultuurhistorische waarde, maar dat zegt niet alles. Van een fundering kon nauwelijks worden gesproken. De vloeren waren verzakt, de boktor had zich gesetteld en ook de houtworm had zich al een tijdje opgedrongen als vaste gast van de opstallen. Tevens zaten er overal scheuren in de muren. Daarbij meegenomen, dat het energielabel G op het huis was geplakt, dan is het een reële denkwijze, dat er waarschijnlijk niemand op zat te wachten, om hier ook maar één euro aan te besteden. Nee, herstel was niet haalbaar en het zou kapitalen hebben gekost. De door de eigenaar gemaakte keuze van sloop en nieuwbouw werd nog eens bevestigd door het onderzoek van de archeologen. We hebben het nu alleen over het boerderijtje. De ellende van de verdere opstallen kwamen daar nog bij.
Het dijkboerderijtje is in de laatste twee weken van april 2022 gefaseerd gesloopt. Het enige dat er op 27 april nog stond was een staande muur van de woonkamer, de schouw en een trap naar het bovengedeelte van de boerderij. Het was bijzonder te zien, dat alleen de trap naar boven gaf al een beeld gaf uit oude tijden. Smal, steil, nauwelijks een veilige trapleuning en smalle treden. Dit paste precies bij de deuropeningen in het boerderijtje. Alsof de mensen vroeger een heel stuk kleiner waren dan in de huidige tijd. Zou je er nu wonen, dan zou bij veel mensen een stevige bochel een normale zaak zijn. Wellicht zou ook het platte dak van het hoofd aangeven dat er meerdere botsingen met de laag ingezette deuropeningen hadden plaatsgevonden. Bukken bij iedere deuropening was een must!
Het wachten was op de Archeologische dienst van de gemeente Zwolle die haar tweede onderzoek binnen het project, het deel onder de woonkamer en er omheen, nog moest beginnen. Het eerste onderzoek bracht niet echt sensationele vondsten aan de oppervlakte. Er was nog weinig origineels van de boerderij te vinden. De fundering was een van de weinige zaken die voor de archeologen interessant was. Vooralsnog werd aangenomen, dat deze stamde uit het jaar 1500. Als men het als bijzonderheid wil bestempelen, dan zijn het de delen van schalen en vazen die gevonden zijn. Deze waren van Duitse afkomst.
Bij het archeologisch onderzoek in de week van 9 mei 2022, werden sporen gevonden van bewoning van rond het jaar 900. Een hele tijd geleden. Op het moment van mijn aanwezigheid tijdens dit archeologisch onderzoek, was men onder andere bezig met het onderzoeken van de kelderruimte van de oude dijkboerderij. Een van de medewerkers, trof hier een kranteknipsel uit de jaren '50 aan. Ook kwam een scherf van een pot, stammende uit de 12e / 13e eeuw aan de oppervlakte.
Een gevonden scherf van een pot of vaas uit de jaren 1200 / 1300 ...
Op en rond het complex zal de aankomende tijd meer onderzoek worden gedaan. Het is namelijk niet alleen de boerderij die onderzocht wordt, maar ook het weiland richting de haven gelegen. Hier hebben ooit meer woningen gestaan, die echter door brand zijn verwoest. Op de overgebleven restanten is toendertijd simpelweg een zandlaag aangebracht.
Ook de actuele dijkboerderij van mevrouw Koekoek, is evenals meer boerderijen in Harculo, mikpunt geweest van brandstichting. Het perceel had voor de laatste brand meerdere opstallen, die volledig in de as zijn gelegd.
Er was eens ...
Waar klokkenluider Wim Eikelboom met zijn tweet van 10 april al enige reuring in de plannen mbt het sloopproces teweeg bracht, was het op 4 mei, dezelfde persoon die voor een tweede keer bij de Stentor zijn hart luchtte. Nu ging het om de monumentale, 110-jarige leilinde, die aan de voorzijde van de boerderij had gestaan. Had gestaan, want tot grote verbazing van Wim Eikelboom, was ook deze, volgens hem zonder kapvergunning, verdwenen. In zijn ogen behoorde de in 1910 geplantte leilinde tot het groene erfgoed van onze stad.
Hij vond het al vreemd, dat de boom niet in de omgevingsvergunning werd genoemd. Na onderzoek, zijnerzijds, bleek er inderdaad geen vergunning voor het kappen van de boom te zijn afgegeven. De boom maakte deel uit van de gemeentelijke lijst “5401 bijzondere bomen”. Hierin werd de boom bestempeld als een monumentale boom. Zoals het er nu naar uitziet, is de boom dus zonder kapvergunning, naar de hemel verwezen. Hoe dit heeft kunnen gebeuren bleek ook voor de gemeente een vraag. Op het moment van schrijven, is de gemeente dan ook een onderzoek gestart om er achter te komen wat hier is misgegaan. De uitslag hiervan zou weleens kunnen gaan passen in het rijtje: Foutje bedankt????
De 110-jarige leilinde in volle glorie voor de dijkboerderij in 2017 ...
Wanneer de nieuwbouw gaat starten is nog niet bekend. Volgens de eigenaar zal het nieuwe pand in het begin wel een vreemd gezicht opleveren, aangezien de nieuwe woning hoger komt te liggen dan de huidige dijk. Zodra het project dijkversterking (2023/2024) is gerealiseerd, zal alles weer in de juiste proporties terugkeren.
----------------------------------------------------------------------------------
Kijk hieronder de video van een aantal sloopdagen van het IJsseldijkboerderijtje aan de Fabrieksweg 7 te Zwolle!
De foto's kunt u, indien u dit zou willen, nabestellen. Zie onderstaande webshop.
Bron:
De Stentor
Particulieren